Ayrton Senna Prince of Formula One

Binnenkort komt er een nieuwe Ferrari DVD op de markt: Ferrari at 60. Eigenlijk net een jaar te laat want nu zou het eigenlijk 61 moeten zijn. Maar we zijn benieuwd. Klik hier voor meer info- bestellen.

Binnenkort verschijnt er een heruitgave van het boek Ayrton Senna - Prince of Formula One. Zelf heb ik het orgineel van Ken Ryan uit 1994 in mijn bezit (gekocht tijdens Marlboro Masters 1994) en ik moet zeggen dat het toch wel één van de betere Senna boeken uit mijn collectie is. Het is geen biografie maar wel een hoop mooie foto's, feiten en gewoon verslagen per periode. Maar wat het boek juist zo leuk maakt is dat er een compleet hoofdstuk gewijd is aan de uitspraken en quotes van Ayrton Senna. Klik hier om te bestellen.

In een AutoVisie uitgave van 1993 stond een mooi interview met de grote man:

Hoe sterk is de eenzame coureur
Ayrton Senna Drievoudig wereldkampioen in de Formule 1. Volgens Niki Lauda de beste coureur van zijn generatie. Een man die zijn privé-leven vervangen heeft door de racerij. Moeilijk voor zichzelf en zijn omgeving. Niettemin wist verslaggever Bert Voskuil door te dringen tot de ziel
van Ayrton Senna.

De coureur is moe. Hij loopt het luxe Voquehotel in. In de hal passeert hij het mooie slanke meisje, dat met een bos bloemen klaar staat. Hij komt naar me toe en geeft me een slap handje. Dan gaat hij zitten, nou, eerder half liggen op de bank van de foyer.

Ayrton Senna da Silva, 33, drievoudig wereldkampioen in de Formule 1, is uit zijn humeur. Niet alleen door de slechte trainingstijden van die dag maar vooral omdat hij in zijn McLaren niet genoeg power in de Ford-motor heeft. Daardoor kan hij niet doen wat hij altijd wil: winnen. En moet hij dit seizoen genoegen nemen met de tweede plaats achter Prost. Al is het relatief kleine verschil tussen de twee coureurs nog een godswonder door de kenners, gezien de superioriteit van Williams Renault wagens boven die van Marlboro-McLaren.

Senna wrijft over zijn voorhoofd, hij heeft even de ogen gesloten. Hij maakt de indruk van een moe, verwend jongetje. Dan opent hij zijn ogen en kijkt me doordringend aan: "Let's go."

Van welke rijder heeft u het meeste geleerd?

Senna blijft voor zich uit staren, houdt een tijd zijn mond en herhaalt dan: "Van welke rijder?" Het blijft weer stil. Vijf seconden, 10 seconden... Beelden zijn echter snel en ik zie Senna weer voor me zols ik hem bij de Grand Prix in zijn geboorteland Brazilie gadesloeg. Daar is hij geen halfgod, nee daar is hij oppergod. Meer dan tien bodyguards moesten hem beschermen tegen de uitzinnige fans, die handtekeningen, foto's, een aanraking, een hand of alleen maar wat aandacht van hem wilde hebben. Hij liep tussen dat levende schild, uiterlijk onbewogen, met steeds die wat weemoedige glimlach om zijn lippen. De stilte duurt vijftien, twintig seconden...

Een flits van Senna, zoals hij zich in de pits gedraagt, dringt zich op. De kleine Braziliaan is dar de totale alleenheerser. Zijn wil is wet. Hij beveelt met kleine handgebaartjes. Als hij in zijn racewagen stapt is het net alsof hij oogkleppen op heeft, alleen maar gericht op het stuur, op het circuit, op de zege,
De tijd tikt door, vijfentwintig seconden... Waarom maakt hij, ondanks dat hij het idool is van honderdduizenden race fans en van duizenden vrouwen toch altijd zo'n eenzame, bijna verdrietige indruk? Wat is er mis met dit zondagskind dat door velen de beste coureur aller tijden genoemd wordt? Ik wil het hem later nog vragen, als hij tenminste nog ooit antwoord gaat geven... Dertig seconden stilte... Wat is een halve minuut lang, vooral als je als verslaggever weet dat je de halve wereld bent overgevlogen om een half uur Senna te mogen interviewen. Vijfendertig seconden...
Dan opent Senna zijn mond. Met een zachte stem in zangerig Engels zegt hij:"Toen ik nog in go-karts reed, had ik een teamgenoot Terry Fullerton, van hem leerder ik in '78 en '79 de beginselen van het racen op het hoogste niveau. Daarna had ik teamgenoten die minder ervaren dan ik, dus die leerden meer van mij dan ik van hen." "Ja, in de Fomule..." Er valt weer een stilte. Gelukkig kort. "Daarin leerde ik van De Angelis en," hij zucht, "ik leerde ook van Prost."
Wat leerde u van uw huidige aartsrivaal Prost?
"In het bijzonder het prepareren van de wagens, technisch gesproken. Ik leerde niet zoveel van zijn ervaring van het rijden of van zijn racetechniek. Nee meer om de wagen klaar te maken, hoe ik die wagenmoet begrijpen."

U bent 33, u heeft drie wereldtitels op zak en u bent een rijk man. Waarom heeft u nog die grenzeloze ambitie, dat vuur om nog alle wedstrijden te willen winnen?

"Het waarom daarvan is moeilijk uit te leggen. Het is iets waar ik mee ben opgegroeid en dat zich samen met mijn eigen karakter heeft ontwikkeld. Ik ben een slecht verliezer. Ik wil elk spelletje winnen. Dat telt vooral voor het racen."

Ik sprak met ex-wereldkampioen Niki Lauda en hij vond u de beste rijder van uw tijd, omdat u zo'n grote passie voor het racen hebt. Meer dan welke coureur ook die Lauda kende.
Senna is overeind gaan zitten. "Ik ben iemand die zich helemaal op één ding kan richten. Als ik een keuze maak en tot iets besluit, dan wil ik het maximum bereiken. Dan wil ik alles doen in technisch, mentaal en fysiek opzicht wat die keuze vergt. Als ik ergens voor kies, geef ik alles. Ik ben niet iemand die gelukkig kan zijn door dingen maar half te doen of gedeeltelijk te doen."
Maakt die grote concentratie op maar een gedeelte van het leven u niet tot een eenzaam mens?
Nu buigt Senna zich naar me voorover. Zijn vermoeidheid lijkt verdwenen. "Ik ben een eenzaam mens, in sommige opzichten. Maar het is een manier om het maximum uit jezelf te halen, om je te kunnen focussen, om je te kunnen concentreren op iets. Op hetzelfde moment dat je dingen om je heen in de gaten moet blijven houden, moet je schiften wat nu wel en niet relevant is voor datgene wat je wilt doen."
"Wat niet relevant ism dat moet je elimineren. Daardoor isoleer je je op een aantal punten van de anderen, van de normale dingen van het leven. Maar het is de enige manier om je te ontwikkelen en jezelf te trainen om een hoger niveau te bereiken,om je eigen grenzen te verleggen."

Ik heb u verscheidene malen bij races gezien en u maakt op mij altijd een beetje eenzame, bijna verdrietige indruk.
"De eenzaamheid heb je goed gezien, dat van dat verdrietige klopt niet, Ik denk dat jij verdriet, nee misschien de indruk die jij daarvan hebtm erg lijkt op eenzaamheid. Daar komt nog bij dat ik heel geconcentreerd ben op wat ik doe en je hebt me alleen maar op de racebaan gezien. En daar ben ik erg druk bezig om met de technici van het Marlboro McLaren-team allerlei problemen op te lossen, daarom maak ik daar ook een serieuze indruk. Ja ik ben heel erg op mijn werk gefocust en ik ben er niet voor een stom spelletje. Het is mijn hobby, maar het is tegenwoordig ook mijn beroep. En ik ben me er volledig van bewust dat er honderden mensen achter de schermen werken om mij de beste positie te geven om te winnen. Dat legt een zware verantwoordelijkheid op mijn schouders."
"Om het maximum uit de wagen en uit mezelf te halen ben ik serieus, dat maakt me misschien eenzaam. Maar dat ik een verdrietig leven leid, nee. Je zou me eens een paar dagen buiten het circuit moeten zien om te kunnen constateren dat ik een gelukkig man ben."
Is er meer balans gekomen tussen uw bezetenheid voor het racen en uw privé leven?
"Ja, een heel stuk meer dan in het verleden. Maar dat moet ook wel, omdat de stress en de werkdruk tegenwoordig een heel stuk zwaarder zijn dan vroeger. En automatisch wil je dan, als je dit wereldje achter je laat, er helemaal uit zijn. Volledig. Dat doe ik zo veel ik kan."
Heeft dat met volwassen worden te maken?
"Ik ben de laatste 10 jaar een stuk volwassener geworden."
Teveel misschien?
"Nee niet teveel, omdat ik denk dat je nooit teveel ervaring, of teveel volwassenheid kan hebben om de zaken van het leven te kunnen begrijpen. Gewoon, de zaken van alledag, maar ook je voorkeuren, het leven van andere mensen en de problemen van andere mensen."
Voelt u zich ouder dan uw leeftijd?
"Fysiek ben ik jonger, mentaal ben ik ouder. Dat is ook het gevolg van mijn beroep. Ik communiceer altijd met oudere mensen. Dat is altijd al in dit werk geweest. Wanneer ik wegga van het racen, ga ik naar de andere kant, dan probeer ik dat te compenseren."
Toen u op uw twintigste nog in de go-karts reed, waarin u tweemaal tweede werd maar nooit wereldkampioen, zei een mederijder al: "Senna is een jonge man van dertig jaar oud."
Senna schrikt. : Wat bedoel je daarmee?" Hij verzinkt even in gepeins en zegt dan: "Wat ik in de go-karts deed, was aanvankelijk alleen een hobby. Maar ik deed het op zo'n manier alsof het mijn beroep was. Al toen ik zeventien was. Ik verdiende er niet veel geld mee maar ik deed alsof het echt mijn beroep was. Daardoor werd ik ook snel een ernstiger man, volwassener en nadenkender dan mijn leeftijdgenoten."

Heeft u eigenlijk nog wel plezier in het racen?
"Veel minder dan vroeger. Maar dat komt ook door weer door dat verantwoordelijkheidsbesef. Het feit dat honderden mensen achter me werken en er duizenden miljoenen dollars zijn geinvesteerd. Die grote verantwoordelijkheid op mijn schouders drukt de pret wel. Dat is onvermijdelijk."
U bent altijd op jacht naar de ideale ronde. Welke ronde in uw leven kwam daar het dichtst bij?
"Ik heb nog nooit de perfecte ronde gereden. Misschien was de ronde die ik in Monte Carlo in 1988 reed wel de beste. Maar ik heb vele goede gereden. Die beschou ik als tot 90, 95 procent volmaakt. Maar ik denk dat de perfecte ronde onbereikbaar is.
"In Monte Carlo was ik er het dichts bij omdat ik toen de eenheid tussen mens en machine get dichtst benaderde, Alles was goed. Het fysieke, de reactie van mijn voet, maar ook de mentale moedm de ervaring, de concentratie."

Als u nu mocht kiezen tussen de perfecte auto en de perfecte vrouw, wat zou uw keuze zijn?
"Toen ik twintig was zou ik onmiddelijk gezegd hebben, de perfecte wagen. Maar nu zou ik de perfecte vrouw kiezen. Want je kunt het zo stellen, ik heb geen perfecte wagen nodig om te winnen, dat weet ik. Maar ik heb voor mijn leven wel de beste vrouw nodig die er bestaat als vrouw en als moeder voor de kinderen die ik graag zou willlen hebben. Juist voor mijn leven."
Een dag later zit ik bij een diner van het McLaren-team met Ron Dennis , de teammanager van Senna. Ik vertel dat ik Senna liet kiezen tussen de perfecte auto en de perfecte vrouw.
"Ik weet wat hij heeft gekozen,"zegt Dennis.
Wat? vraag ik testend.
"De perfecte vrouw," zegt Dennis. "Hij is een eenzaam mens. Misschien is dat wel de tol die je moet betalen voor het feit dat je ergens de beste van de wereld in bent. Hij is ook een perfectionist, dus wil hij ook een perfecte relatie, maar dat is niet mogelijk wanneer hij nog aan het racen is. Want hij is daar heel geconcentreerd mee bezig. Alles moet daarvoor wijken. Hij heeft eigenlijk geen ambitie meer, nee, hij wil alleen altijd winnen. Senna kent ook het woord compromis niet. Ik denk dat daarom ook zijn huwelijk is gestrand. Want hij denkt dat je een perfecte relatie kunt hebben zonder compromissen en die zijn natuurlijk wel nodig. Hij is ook keihard. Niet alleen voor het team maar ook voor zichzelf. Ik weet dat, want ik heb nu vijf jaar met hem gewerkt.
Vijf lange jaren?
Ron Dennis glimlacht. "Het zou misschien niet slecht zijn als we nu een adempauze nemen." Dennis zegt dat in de wetenschap dat Senna voor dit seizoen begin het Renault Williams-team aanbood om voor niets voor hen te rijden. Zijn transfer ging alleen niet door omdat Prost zijn veto uitsprak. Want Prost en Senna zijn op zijn zachtst gezegd geen vrienden. Illustrerend is een uitspraak van Ayrton Senna, nadat hij door een Braziliaanse vrouw geconfronteerd werd met het feit dat hij een kind bij haar zou hebben verwekt. Senna zei toen droog: "Ik weet zeker dat het kind niet van mij is. Maar ik heb wel een suggestie voor de naam. Ze kan de bastaard Alain noemen."
"Ik ben een eenzaam mens. Het is een manier om het maximum uit jezelf te halen. Wat niet relevant is moet je elimineren"
Terug naar het gesprek met Senna. Hij heeft alweer een lange stilte ingelast. Hij denkt na over de vraag die ik hem stelde of hij een moedig man is. Na zestien seconden komt hij met een tegenvraag: "Hoe bedoel je, als coureur of als man?" Hij verzinkt weer in stilzwijgen. Hij zegt dan: "Moedig, dat is niet de juiste definitie voor me. Sterk, ik ben een sterke man, niet moedig."
Nigel Mansell vertelde me dat het dapperste wat hij gedaan had was een vriend met gevaar voor eigen leven uit zee te redden. Wat was dat bij u?
"Ik kan me niet herinneren dat ik iemands leven heb gered door hem uit zee te trekken, Maar ik denk ook dat dat niet het dapperste is wat je kan doen. Ik zie dat niet alleen in fysieke zaken. Ik denk dat moed veel meer te maken heeft met je levensinstelling, Je houding naar iemand toe, Ik zal een voorbeeld geven. Stel: je hebt een vriendin, die het juiste meisje voor je is en van wie je houdt. Maar toch heb je diep in je binnenste het gevoel dat het op den duur niet goed zal gaan. In plaats van de verhouding te laten voortsudderen, neem je de beslissing uit elkaar te gaan, Ik denk dat dat echt moedig is."
Senna zwijgt even. Hij en ik weten dat hij met dat voorbeeld het beeindigen van zijn huwelijk heeft bedoeld. Senna vervolgt: "Ja, je kan met 400 kilometer per uur gaan rijden, sneller en sneller. Je kan gaan vliegen, in een helicopter of in een hangglider. je kan gaan parasailen of diepzee-duiken, maar dat is niet echt moedig. Je besluit of je een risico wilt nemen of niet. Dat kan dan gevaarlijk zijn of erg gevaarlijk. Maar het kost meer kracht om een beslissing in jezelf te nemen."
Hij kijkt om zich een. Het mooie meisje staat er nog met haar bos bloemen. Ze glimlacht naar hem. Senna Keert zich weer naar mij toe.
Wat is het geheim van uw rijden. Waarom bent u sneller dan iedereen, zoals Lauda zegt?
"Ach, dat is een samenstel van factoren. Ik startte bijvoorbeeld heel jong en ik kreeg de kans om me in een richting helemaal te ontwikkelen. Dus ik had de kans om mijn grenzen, mijn kwaliteiten, maar ook mijn zwakheden in een lange periode van mijn leven te onderzoeken. Natuurlijk heb ik mijn talenten, maar die heb ik kunnen ontwikkelen tijdens mijn leven. Dat is het belangrijkst voor me geweest, tesamen met het feit dat ik altijd op zoek ben naar meer."
Ik sprak een paar maanden geleden met Prost, die vertelde dat in zijn ogen de beste coureur was, die hard ging maar ook de meeste brandstof over hield. In de tijd dat prost en u samen in het Marlboro McLaren-team zaten, hield hij altijd het meeste brandstof over. Met andere woorden, Prost zei dus dat hij de beste rijder van u beiden is.
"Ik denk niet dat dat een argument is. En ik ben het er ook niet mee eens, dat de rijder die het minste brandstof verbruikt de beste is. In 1988 speelde dat nog. Toen was er een beperking van 150 liter in de tanks. Maar zelfs in dat jaar versloeg ik Prost. Ik eindigde de meeste keren voor hem en won ook de meeste races. Ik zeg gewoon dat zijn defintie niet goed is."
Ik merk het al. Prost zal nooit uw beste vriend worden?
"Zelfs al ziet hij zichzelf als mijn béste vriend, ik zou Prost zelfs niet kunnen zien als een goede vriend."
Brazilie is een prachtig land, maar er zijn ook onvoorstelbare verschillen tussen arm en rijk. Als u nou niet de zoon van een rijke grondbezitter was geweest, maar was geboren in de krottenwijken, was u dan ook coureur geworden?
"Dat zou heel onwaarschijnlijk zijn. Ik heb gewoon geluk gehad, zoals ik dat heb op vele manieren. Maar die verschillen in mijn land zijn er. Je kunt er niet omheen lopen om het je te realiseren, om het te voelen, het is daar voortdurend."
U tracht er iets aan te doen, door op uw eigen modelboerderij goede lonen te betalen en ideele projecten te steunen?
"Ik doe een hoop op veel verschillende manieren maar ik wil niet zeggen wat ik doe, want dan verliest het zijn waarde."
Wat is eigenlijk het nut van racen?
"Waarom zou je niet racen?"
Dat is geen antwoord.
"Voor mij is het de kans om iets te doen waarin ik niet alleen beter ben dan ieder ander, maar waar ik ook de grenzen van mijn eigen capaciteiten kan verkennen. Je dealt met gevaar en risico's. Je moet ook een balans vinden tussen je agressie en je voorzichtigheid, wat eigenlijk twee extremen zijn. En om daarin van het ene uiterste naar het andere uiterste te gaan, dat is de uitdaging."
Wat doet u om de stress te ontlopen. Af en toe een avond stappen en stevig doorhalen?
"Nou, dat gebeurt maar een heel enkele keer. Ik hou namelijk helemaal niet van de smaak van alcohol. Ik heb meer champagne weggespoten, dan ik ooit op zal drinken in mijn leven."
kunt u voor de avond van de race wel slapen?
"Nou, het slapen gaat niet zo zo goed als normaal. De spanning bouwt zich op in zo'n weekend tot aan de race. Maar ik neem nooit slaappillen. Ik deed dat namelijk een keer en toen kreeg ik een verschrikkelijke nachtmerrie."

Wat was de beste race van uw leven?
"Ik denk Japan in 1988."Hij zwijgt. Hij heeft het over de race waarover hij achteraf zei dat hij een verschijning van God had gezien. Daarna viel de hele wereldpers over hem heen en sindsdien roert hij het onderwerp nauwelijks meer aan.
Helpt God u nog steeds bij het racen?
kortaf: "God helpt me in mijn hele leven."
U wilt het kort houden over het onderwerp God?
Ik praat liever niet over het geloof, over hoop, over God. Het is een gevoelig onderwerp. Voor mij is belangrijk dat ik in God geloof en dat ik door hem een beter mens ben. Ik weet dat alles in mijn leven beter is omdat ik in God geloof."

Misschien een stomme vraag, maar bidt u bijvoorbeeld tot God om het te laten regenen, zodat u meer kans heeft om te winnen?
"Zo stom is dat niet. Het voornaamste in het leven is dat je evenwicht moet hebben, balans. Als je dat hebt, kun je ook wat redelijke antwoorden vinden op veel zaken. Maar er zijn ook sommige geestelijke antwoorden. In dat gebied tref ik God, en door hem Jezus, waardoor ik dingen begrijp die nauwelijks te begrijpen zijn. Want zelfs de meest intelligente mensen hebben geen antwoord op zoveel zaken. Al wordt alles van het leven ook niet verklaard door de geestelijke kant, door God, Jezus of de bijbel. Ook daar moet je een evenwicht tussen zien te vinden."
Heeft u er ooit aan gedacht om te stoppen met racen?
"Ja, vele malen."
Ook de laatste jaren?
"Ja."
Waarom?
"Dit is mijn tiende jaar. Ik ben al vanaf mijn vierde bij de race sport betrokken. 28, 29 jaar racen terwijl ik 33 ben, dat is een lange tijd. Ik heb ook drie wereldtitels gewonnen. En ik denk dat je dan van tijd tot tijd moet overwegen, moet evalueren. Zijn de goede kanten van het racen nog wel belangrijker voor me dan de nadelen ervan? En dat doe ik niet alleen als het slecht met me gaat, maar juist ook als het me goed gaat."
Maar wanneer stopt u nu?
"Als ik voel dat ik niet meer het peil haal wat ik altijd gewend was, dan zou ik stoppen."
Volgens mij zou u alleen stoppen als er iemand echt beter was dan u?
Senna glimlacht:"Je zou wel een gelijk kunnen hebben. Er zou natuurlijk eens een jongere coureur opstaan die beter gaat rijden dan ik doe. En dan denk ik dat het die combinatie is die me zal besluiten om te stoppen. De ander die beter is, maar ook dat ik zelf niet meer aan mijn eigen hooggestelde normen kan beantwoorden."Dan zegt Senna: "Het is nu vijf kwartier, we hadden een half uur afgesproken. Het interview is voorbij." Hij staat op. Neemt de bos bloemen van de mooie vrouw in ontvangst, gaat met haar op de foto en geeft haar een handtekening. Dan loopt hij weg. Alleen. Een eenzaam man.Daarvoor had ik nog even de verboden vraag gesteld.
Bent u bang voor de dood?
"Natuurlijk. Ik ben ook altijd bang om gewond te raken bij een ongeluk. Er kan zo veel gebeuren, een technisch mankement, een grote persoonlijke fout, of van mezelf of van een ander. Dus ik ben daar altijd bezorgd over. het is iets waar ik altijd aan denk voor ik in de wagen stap."
Altijd?
"Ja."